‘Wat de doorslag gaf? Verantwoordelijkheidsgevoel’

Anno 2023 groeit de aandacht voor armoedebestrijding gestaag. Ook steeds meer werkgevers voelen de noodzaak om die handschoen op te pakken. Dat kan bijvoorbeeld met Geldzorgen De Baas: een speciaal voor werkgevers ontwikkelde aanpak die de jongste wetenschappelijke inzichten over schaarste en gedrag koppelt aan interventies om geldzorgen in te dammen. Lilian Damen, coöperatief directeur bij Rabobank, is gecharmeerd van deze methode. ‘We brengen die onder de aandacht van onze klanten en we gaan er ook zelf mee aan de slag. Practice what you preach.’

Een financieel gezonder leven is de laatste jaren een urgent thema binnen de Rabobank, stelt Lilian Damen. ‘Met de focus op de vraag: faciliteert jouw financiële plaatje je voldoende om de keuzes te maken die jij belangrijk vindt?’

Daarvoor heeft de bank een viertrapsraket opgetuigd, die leidt van “inzicht in uitgaven” via “kosten besparen” naar “een buffer opbouwen” en “je vermogen laten groeien”. Die eerste twee fasen (met bijvoorbeeld schuldhulpverlening) zijn vaak het terrein van particuliere initiatieven. Lilian Damen: ‘Maar het afgelopen jaar bleek dat ook steeds meer werkgevers zich zorgen maken over de stijgende lasten en financiële zorgen van hun personeel. Dat doen ze uit hoofde van goed werkgeverschap, maar ook vanwege de continuïteit van het bedrijf. Mensen met aanhoudende geldzorgen zijn immers vaker ziek en minder productief. Dat is niet fijn voor henzelf, maar heeft ook gevolgen voor hun collega’s en de sfeer op de afdeling.’

Korte scan biedt werkgever inzicht in geldzorgen
De aanpak Geldzorgen de Baas komt uit de koker van Moedige Dialoog, een zelfstandige stichting die zich sterk maakt voor privaat-publieke samenwerking om armoede aan te pakken. De aanpak heeft een modulaire opzet, met onder meer trainingen voor HRM-medewerkers en leidinggevenden. Maar een heel nieuw instrument is de Werknemersscan die Moedige Dialoog heeft laten ontwikkelen door gedragswetenschappers. Via een bondige online enquête onder het personeel kan een werkgever in no time inzicht krijgen in de eventuele geldzorgen van medewerkers en het effect daarvan op hun productiviteit. Lilian Damen: ‘De aanpak is speciaal ontwikkeld voor werkgevers. Bovendien gaat het om empirisch onderzoek op maat, zodat een werkgever eventuele maatregelen haarfijn kan afstemmen op de uitslag van de scan. Die combinatie sprak me meteen enorm aan.’

Eigen boezem
En dus organiseerde de regio Midden-Brabant van de Rabobank eind vorig jaar een lunchbijeenkomst over Geldzorgen De Baas. Lilian Damen: ‘Daarna hebben zich al drie werkgevers gemeld die ermee aan de slag gaan, onder wie minstens één die ook de Werknemersscan wil inzetten.’
Maar minstens zo bijzonder is dat de Rabobank in de regio Midden-Brabant ook de hand in eigen boezem steekt. ‘Als je als bank bezig bent met Financieel Gezond Leven moet je zelf het goede voorbeeld geven, vind ik. En het zou ook raar zijn als we een aanpak aanprijzen die we zelf niet gebruiken. Dus hebben we eind vorig jaar besloten om zelf ook met Geldzorgen De Baas te starten.’

Gezonde voorzichtigheid
Dat wil niet zeggen dat het management vooraf geen vragen had. ‘Wat maken we los? Kunnen we dat behappen? En wat kunnen we aanbieden aan medewerkers die de moed hebben om met hun geldzorgen bij ons aan te kloppen? Maak je ze niet blij met een dooie mus?’
Maar, benadrukt ze onmiddellijk: ‘Dat zie ik als gezonde voorzichtigheid, niet als weerstand. Voor ons is het ook allemaal nieuw. We hebben het met medewerkers wel over salaris, doorstroommogelijkheden, opleiding et cetera. Maar de vraag “lukt het thuis om rond te komen?” die heb ik nog nooit gesteld. Dus dat maakt het spannend. Je weet niet precies waar je ja tegen zegt, maar je voelt wel tot in je botten dat áls je eraan begint, je niet meer terug kunt.’

Precair onderwerp
Midden-Brabant start overigens op eigen initiatief met Geldzorgen De Baas. ‘Het is geen aanpak die vanuit het hoofdkantoor wordt uitgerold. Wat voor ons de doorslag gaf? Verantwoordelijkheidsgevoel, denk ik. Je kunt wel net doen alsof er in Nederland geen geldzorgen bestaan, maar die zijn aan de orde van de dag. En ook bij ons komt wel eens een loonbeslag binnen, dat wil je voorkomen. Daar hebben we zelf al diverse hulpmiddelen voor ontwikkeld, maar toch willen we graag Geldzorgen De Baas oppakken, inclusief de Werknemersscan.’
De digitale enquête die de basis vormt van die scan, gaat eind januari naar alle 450 medewerkers. ‘Los van de uitkomsten hebben we bovendien ook besloten om sowieso te beginnen met de training voor leidinggevenden, want geldstress is en blijft een precair onderwerp. Maar dankzij deze aanpak kunnen we gebruikmaken van de expertise die Moedige Dialoog de laatste jaren heeft verzameld, onder meer door het werken met ervaringsdeskundigen. Hoe kaart je het aan en hoe ga je ermee verder? Wat kun je wél doen en wat moet je vooral níét doen?’

Je staat er niet alleen voor
En dan is het wachten op de uitslag van de scan. Lilian Damen: ‘Ik ben ontzettend benieuwd hoeveel mensen gaan reageren. Onze boodschap is: je staat er niet alleen voor, wie wil mag zijn geldzorgen met ons bespreken. Maar er zullen ongetwijfeld mensen zijn die zeggen: mijn baas hoeft dat niet allemaal te weten. Prima natuurlijk, het is vrijwillig. Dat moet ook echt, want als je als werkgever aan zo’n aanpak begint met een geheime agenda en intrinsieke druk, dan voelen medewerkers dat. Dan wordt de spanning alleen maar groter en dat is precies het omgekeerde van wat we willen bereiken. Namelijk dat je op het werk ook een luisterend oor vindt voor je geldzorgen.’

Meer informatie over onze aanpak 'Geldzorgen de Baas'.
Meer informatie over de Werknemersscan